Gây áp lực

Theo điều khoản của thỏa thuận nói trên, Google s�� tr�� cho một s�� tác gi�� và nhà xuất bản của M�� vài trăm triệu USD, đổi lại, h�� s�� được quyền s�� hóa hàng triệu bản sách, khai thác quảng cáo hoặc đánh phí đọc đối với người dùng.

Không ch�� phản đối kịch liệt, bà Marybeth Peters, Giám đốc Văn phòng bản quyền Quốc gia M�� còn nghi ng�� kh�� năng thỏa thuận này được tòa án liên bang phê duyệt. Bà cũng bày t�� mối quan ngại rằng v�� dàn xếp s�� hạn ch�� kh�� năng của Quốc hội trong việc quản lý bản quyền và gây ra những hậu qu�� nghiêm trọng đến th�� trường sách quốc t��.

Tuy nhiên, với quyền hạn của mình, bà Peters không th�� ngăn chặn Google thỏa thuận với giới tác gi�� và xuất bản. Mặc dù vậy, quan điểm của bà rất có th�� s�� thu hút được nhiều s�� đồng thuận t�� phía giới chức cấp cao của M�� và gây áp lực cho Thẩm phán Denny Chin, người s�� ch�� trì phiên tòa xem xét bản thỏa thuận vào ngày 18/9 tới đây.

"Những ý kiến ch�� trích xác đáng của bà Peters có th�� s�� thuyết phục được ông Chin rằng v�� dàn xếp này không nên được bật đèn xanh", ông Peter Brantley, Giám đốc thư viện s�� Internet Archive tuyên b��. Cùng với ba đại gia Microsoft, Yahoo, Amazon, Internet Archive là t�� chức đi đầu trong việc "nã đạn" vào thỏa thuận s�� hóa sách này.

Hiện không ai rõ ý kiến của Văn phòng Bản quyền s�� ảnh hưởng đến B�� Tư pháp M�� như th�� nào. Hiện B�� này vẫn đang điều tra xem một thỏa thuận như vậy có bóp nghẹt tính cạnh tranh trên th�� trường sách s�� mới nảy n�� hay không.
 
K�� hoạch gây tranh cãi

Tâm điểm của mọi tranh cãi chính là k�� hoạch scan hàng triệu cuốn sách của Google, cho phép người dùng tìm kiếm và đọc chúng trên mạng. Người dùng có th�� đăng ký thuê bao với các thư viện, hoặc mua riêng các bản sách tùy theo nhu cầu của mình. Google tuyên b�� sáng kiến này s�� cách mạng hóa địa hạt sách và hồi sinh những tác phẩm mà t�� lâu đã b�� quên lãng.

Ngay t�� năm 2005, hiệp hội các nhà xuất bản và tác gi�� M�� đã khởi kiện Google vì tội vi phạm bản quyền. Tuy nhiên, đến năm ngoái, Google đã đạt được một thỏa thuận tr�� giá 125 triệu USD đ�� đổi lấy hòa bình.

Google cho biết h�� đã quét và s�� hóa được hơn 10 triệu tác phẩm trong vòng 5 năm qua, trong s�� này có khoảng 2 triệu tựa sách không còn chịu s�� quản lý của bản quyền và khoảng 2 triệu cuốn khác đã được "ch�� nhân" cho phép. S�� còn lại là những tác phẩm vẫn nằm trong diện bảo h�� của luật.

Lập luận của Google là v�� thỏa thuận s�� giúp cho các tác phẩm văn học và nghiên cứu đến được với đông đảo người dùng hơn, đồng thời th�� trường sách s�� cũng s�� tr�� nên sôi động hơn. Cũng có khá nhiều thư viện lớn, các hãng công ngh��, chuyên gia kinh t��, luật sư ủng h�� lập trường này vì những lý do tương t��. H�� cũng s�� góp mặt trong phiên đối chất tới.

Một việc quan trọng nữa mà Google phải làm là trấn an những lo ngại rằng hãng s�� độc quyền s�� hữu bản quyền s�� của hàng triệu cuốn sách và lợi dụng ưu th�� này đ�� chèn ép các đối th�� khác.
 
Với hy vọng làm dịu những lời ch�� trích, Google tuyên b�� hãng s�� cho phép Amazon với giới bán l�� trực tuyến bán các bản sách s�� nằm trong thỏa thuận. Amazon s�� được gi�� lại phần lớn doanh thu sau khi đã chia phần đầy đ�� cho tác gi�� và nhà xuất bản.

Vẫn độc quyền!

Tuy vậy, ông Brantley của Internet Archive vẫn cho rằng s�� nhượng b�� đó chẳng phải là hy sinh quyền lợi gì c��. Google vẫn là k�� kiểm soát danh mục sách s��, có quyền truy cập những d�� liệu đáng giá nhất là cách tương tác của người dùng với sách.
 
Google cũng là nơi duy nhất có th�� bán những tác phẩm không có bản quyền. Điều đó có nghĩa là hãng có th�� ấn định giá cho hàng triệu tác phẩm.

"Google vẫn là nhà cung cấp độc quyền. Chẳng có gì khác v�� bản chất c��", Brantley bình phẩm. Một s�� ý kiến phản đối khác thì lo ngại đến vấn đ�� riêng tư cá nhân. Google s�� d�� dàng theo dõi xem người dùng đang đọc gì.

Trong khi đó, việc bà Peters phê phán thỏa thuận của Google lại xoáy vào việc gã khổng l�� tìm kiếm định nghĩa th�� nào là sách s��. Google s�� có một quyền hạn rất lớn trong việc bán những tựa sách "không-phải-bản-in" mà không cần xin phép ch�� s�� hữu bản quyền, bà nói.
 
Với đặc quyền này, Google s�� tr�� thành một đ�� ch�� "độc tài" trên th�� trường sách toàn cầu, mà không một quốc gia nào có th�� không b�� ảnh hưởng, bao gồm c�� Việt Nam.
 
Tho�� thuận dàn xếp giữa Google với Hiệp hội tác gi�� và Nhà xuất bản M�� được áp dụng cho những cuốn sách xuất bản trước ngày 5/01/2009. Nếu các tác gi��/nhà xuất bản thấy sách của mình được Google s�� hoá mà chưa xin phép thì có th�� làm đơn yêu cầu bồi thường hoặc có th�� đ�� ngh�� Google g�� tác phẩm đó khỏi cơ s�� d�� liệu hoàn toàn.

Trong trường hợp các tác gi��/nhà xuất bản đồng ý cho Google s�� hoá tác phẩm, Google s�� thanh toán tiền bản quyền ít nhất là 60 USD /Tác phẩm gốc, 15 USD /Ph�� trang hoàn chỉnh, và 5 USD /Ph�� trang từng phần.

Bên cạnh đó Google s�� tr�� 63% tổng thu nhập mà Google có được t�� các hình thức s�� dụng mang tính thương mại đối với các cuốn sách. Tác gi�� có quyền quyết định xem Google s�� được khai thác tác phẩm của mình tới mức đ�� nào