Như những gì giới phân tích nhận định, không ai đo đếm được tầm ảnh hưởng của nhà đồng sáng lập Microsoft đối với nền kinh t�� và th�� giới điện toán. Ông đã là một huyền thoại với những giai thoại khó quên trong suốt hơn 30 năm song hành cùng tập đoàn phần mềm, hay còn được gọi là "phiên bản Bill Gates 1.0" (1975 - 2008).

Sau khi đọc bài báo v�� h�� thống Altair 8800 trên t�� Popular Electronics tháng 1/1975, Bill Gates liên lạc với công ty tạo ra chiếc máy vi tính này là MITS, khẳng định ông và Paul Allen đang soạn b�� biên dịch BASIC trên nền tảng đó. Trên thực t��, c�� hai không h�� s�� hữu Altair và cũng chưa từng viết mã cho nó, h�� nói th�� ch�� đ�� thu hút s�� chú ý của MITS. Sau cuộc gặp g�� với ch�� tịch hãng, Gates và Allen có vài tuần thức thâu đêm suốt sáng đ�� phát triển chương trình. Allen v�� sau được nhận vào làm tại MITS còn Gates cũng rời Đại học Harvard hồi tháng 11/1975. Hai người thành lập công ty Micro-soft và một năm sau, Microsoft (không còn dấu -) được đăng ký thương hiệu.

T�� ngày sáng lập đến 2006, Gates chịu trách nhiệm cơ bản trong mọi chiến lược phát triển và kinh doanh sản phẩm của công ty. Bất c�� khi nào một phần mềm đạt được thành công, ông s�� bảo v�� v�� trí đó đầy quyết tâm và "d�� dội", trong đó có nhiều hành động đã dẫn đến những kiện tụng v�� chống độc quyền.

Bill Gates trong đoạn video "chối tội" tại tòa án M�� năm 1998. Ảnh: Wikipedia.

Và khi đứng trước tòa, "cậu bé" từng vặn vẹo m��: "M�� chưa bao gi�� tư duy à?" lại có th�� mắc chứng "đãng trí" trầm trọng, như trong phiên tòa B�� tư pháp M�� cáo buộc Microsoft vi phạm luật chống độc quyền vào tháng 8/1998, cựu kiến trúc sư trưởng của Microsoft 6 lần nói: "Tôi không nh��", 14 lần lặp lại: "Tôi không nghĩ ra" và đến 22 lần tuyên b��: "Tôi không biết" cùng những lời giải thích vòng vo khiến v�� thẩm phán phải bật cười.

Một s�� nhà quản lý của Microsoft còn mô t�� ông luôn "t�� thái đ�� thù địch và hay nhiếc móc cấp dưới" vì chiến lược kinh doanh có sơ h��. Ông từng hét vào mặt nhân viên: "Đây là điều ng�� ngẩn nhất tôi từng nghe" hay "Sao ông không t�� b�� v�� trí và tham gia t�� chức vì hòa bình đi?". Nhưng Gates cũng nhún nhường nếu người đó đáp lại thẳng thắn, còn khi ngập ngừng, h�� s�� b�� mỉa mai: "Hẳn ngài muốn tôi phải làm việc qua c�� những ngày cuối tuần?".

Dù b�� mô t�� là k�� độc tài, hiếu chiến, thống tr�� một "Microsoft xấu xa" với tội "chặn đứng s�� sáng tạo của ngành phần mềm", chẳng mấy ai dám ph�� nhận Bill Gates là một nhân vật xuất chúng. Ông đứng đầu bảng tổng sắp 400 doanh nhân thành đạt nhất của Forbes t�� 1993 đến 2007 và là người giàu nhất th�� giới theo tiêu chí của tạp chí này t�� 1995 đến 2007. T�� Time của M�� xếp ông nằm trong s�� 100 nhân vật có ảnh hưởng nhất th�� k�� 20 và đứng th�� 8 trong danh sách Những anh hùng thời đại (2006).

Năm 1999, tài sản của Gates lên đến 101 t�� USD (trước khi cuộc khủng hoảng dotcom làm cho giá c�� phiếu Microsoft sụt giảm) khiến một phép tính vui đã xuất hiện trên Internet rằng Gates s�� không cúi xuống nhặt 100 USD vì trong thời gian đó ông còn làm ra nhiều tiền hơn. Còn ch�� tịch tập đoàn phần mềm M�� lại nói ông ước mình không phải người giàu nhất bởi chức danh đó ch�� mang đến cho ông thêm phiền toái.

Mọi người vẫn nh�� đến Gates với vai trò của người lãnh đạo mà ít ai biết ông tham gia soạn code cho tới 1989. Cũng trong năm này, ông thành lập công ty quản lý ảnh s�� Corbis. Ngày 15/6/2006, Gates tuyên b�� trong vòng 2 năm tiếp theo, ông s�� dần bàn giao các công việc hàng ngày cho cộng s�� và dành thời gian nhiều hơn tại t�� chức Bill & Melinda Gates Foundation.

T�� mai, Bill Gates bước vào "giai đoạn 2.0" khi ông không còn là doanh nhân mà s�� dành tới 80% thời gian cho công tác t�� thiện. Hôm nay là ngày làm việc chính thức cuối cùng của ông tại tr�� s�� Redmond, Washington (M��). V�� sau, ông ch�� xuất hiện �� đây 1-2 ngày mỗi tuần. Ông chia đôi nhiệm v�� quản lý cho hai người k�� nhiệm là Ray Ozzie và Craig Mundie, còn Steve Ballmer s�� làm giám đốc điều hành chung.

Mọi thông tin v�� "Bill Gates thời hậu Microsoft" hay "Microsoft thời hậu Bill Gates" đến thời điểm này đều ch�� mang tính phỏng đoán. Theo một s�� nhà phân tích, hãng phần mềm s�� một th�� giới chính là s�� phản ánh rõ nét con người Bill Gates. Có tới 80% người trong giới phát triển phần mềm cho rằng Microsoft s�� ch�� duy trì được tiếng tăm hiện có, ch�� khó tiếp tục phát triển lớn mạnh như thời ông còn quản lý.

Bởi khi "trái tim thép" của Microsoft ra đi, nó s�� ch�� còn là cái xác không hồn. K�� t�� tuyên b�� ngh�� hưu năm 2006, hãng này đã có một s�� biểu hiện đi xuống như h�� điều hành Vista không đ�� sức thuyết phục doanh nghiệp, buộc Microsoft phải gia hạn h�� tr�� Windows XP đến 2014. Đối th�� Apple đang lấn sân trên mặt trận h�� điều hành và trình duyệt, còn Google liên tục cho phép người s�� dụng tận hưởng miễn phí những tính năng có trong các gói sản phẩm chiến lược của Microsoft như Office.

Trong khi đó, Ray Ozzie được đánh giá là người k�� nhiệm xứng đáng và được coi là "tân Bill Gates" bởi trình đ�� chuyên môn cao cũng như s�� dày dạn kinh nghiệm. Nhưng 2 năm qua, k�� t�� khi nhận chức kiến trúc sư trưởng phần mềm, Ozzie vẫn chưa chứng t�� được nhiều.

Còn với bản thân Bill Gates, có l�� ông còn bận rộn hơn c�� những ngày lèo lái đầu tàu Microsoft. Ông s�� đi nhiều nơi, tham gia hội thảo với các nhà khoa học, các t�� chức giáo dục và tìm phương hướng phát triển nông nghiệp tại các quốc gia có thu nhập thấp.

Người từng b�� trường Harvard đang chuẩn b�� "học tập" chăm ch�� hơn bao gi�� hết. "Tôi là 'trai thành ph��' (city boy), nên việc đi chu du và tìm hiểu cách người nông dân hiểu v�� trồng trọt cùng nhiều th�� khác �� các nước nghèo s�� giúp tôi thông minh hơn", Gates giải thích.

Tuy ngh�� hưu, Gates vẫn là Ch�� tịch hội đồng quản tr�� kiêm c�� đông lớn nhất của Microsoft.

Lời tạm biệt của các đối tác và đối th��

"Mong rằng Gates s�� gặp mọi điều may mắn. Ông ấy rất thông minh. Thật là hay vì không còn phải đối phó với ông ấy nữa. Tôi hy vọng Gates s�� đầu tư tiền cho qu�� t�� thiện thay vì người k�� nhiệm, bởi có l�� nhiều doanh nhân s�� phải 'đội m�� sống dậy' nếu biết người ta tiêu tiền của h�� th�� nào".

Khi được hỏi liệu có nh�� Bill Gates, McNealy nói: "Tôi đâu có được tr�� lương cho những cảm xúc như th��, nhưng tôi cũng t�� hỏi liệu Gates có nh�� mình không nh��".

Scott McNealy, ch�� tịch Sun Microsystems.

"Gates rời Microsoft là một s�� kiện lớn và đầy ý nghĩa. Ông ấy cần được tôn vinh vì những cống hiến của mình".

Steve Jobs, Giám đốc điều hành Apple.

"Khó tìm được ai có tầm ảnh hưởng rộng đến ngành công nghiệp điện toán cũng như đời sống con người như ông. Gates là một trong s�� ít nhà lãnh đạo công ngh�� có th�� làm thay đổi th�� giới theo đúng nghĩa".

Michael Dell, nhà sáng lập hãng máy tính Dell.

"Hồi thập niên 80, tôi đang khiêu vũ với hai cô gái thì một người bạn tới và kéo h�� đi d�� tiệc, nơi có một anh chàng nào đó tên Bill Gates s�� hữu tài sản đến 60 triệu USD".

Mark Cuban, ch�� đội bóng r�� Dallas Mavericks.

"Tôi đang nghĩ tới một tương lai không quá xa, không ai còn nh�� Microsoft và vai trò của Bill Gates với hãng này, nhưng ai cũng biết đến t�� chức Gates Foundation cùng đóng góp của nó trong việc chống lại bệnh tật và đói nghèo".

Mitchell Kertzman, cựu CEO Liberate Technologies.

"Tôi gặp Gates đã lâu trong một cuộc đàm phán giữa Lotus và Microsoft. Ông ấy đến muộn, lái chiếc xe th�� thao rất nhanh tới và có v�� như chưa tắm. S�� d�� dội có l�� là đặc điểm đáng chú ý nhất �� ông. Tuy nhiên, tôi nghĩ Microsoft cạnh tranh chưa thực s�� công bằng và tư tưởng chiến thắng bằng mọi giá khiến mọi th�� tr�� nên đặc biệt khó khăn".

Mitch Kapor, nhà sáng lập Lotus và ch�� tịch Mozilla Foundation