Tháng 9 năm 2015, ch� 6 ngày sau khi Apple cho ra mắt iPhone 6S và iPhone 6S Plus, công ty đã thông báo s� lượng đặt trước k� lục cho 2 dòng này: 4 triệu đơn hàng ch� trong 24h đầu tiên. Khi những chiếc iPhone mới nhất được giới thiệu, chúng ta luôn thấy những đợt sóng phát cuồng và cạnh tranh xem ai là người đầu tiên được s� hữu chiếc máy mới ra lò.
Vậy những con s� ấn tượng cùng hành vi “cuồng tín” của người dùng có phải ch� đơn thuần là một s� phản ánh của công ngh� cao cấp và những chiến lược marketing xuất sắc Apple đưa ra hay một điều gì đó đơn giản hơn những gì chúng ta nghĩ?
Việc tìm kiếm và nhận ra những gì chúng ta khao khát tạo ra một loại hoạt động “t� thưởng” (tại một khu vực gọi là vùng vân – striatum) trong não. Hoạt động này sản sinh ra chất dẫn truyền thần kinh dopamine, làm tăng các hành vi mang tính thúc ép. Hầu hết các hoạt động t� thưởng, tìm kiếm s� hài lòng này có xu hướng làm tăng lượng dopamine trong não và nếu các hoạt động này tr� nên quá đà, mất kiểm soát thì s� dẫn tới các chứng rối loạn nghiện ngập như nghiện rượu, nghiện c� bạc hay thậm chí là nghiện giao dịch trên ph� Wall.
Th� nhưng hiện nay, khi những nhu cầu cơ bản như ăn �, an toàn có v� như đã sẵn sàng cho hầu hết mọi tầng lớp xã hội thì Internet và mạng xã hội lại đang khiến chúng ta d� dàng bộc l� những nhu cầu mới của mình như nhu cầu giao tiếp (WhatsApp), nhu cầu được kết nối (Facebook), chia s� thông tin (Twitter), chia s� ảnh (Instagram), nghe nhạc (Spotify) hay thậm chí là tìm “đối tác” (Tinder). Và thật không có gì ngạc nhiên khi các sản phẩm của Apple kích hoạt hầu hết các vùng não b� của các fan nhà Táo tương t� như việc những hình ảnh biểu tượng ‘tôn giáo’ kích thích lòng trung thành của những người đi theo.
S� kết hợp mạnh m� của marketing với ngành khoa học thần kinh (neuroscience) đã cho ra đời một lĩnh vực mới mang tên neuromarketing (marketing đánh vào tâm lý, não b�). Trong neuromarketing, các doanh nghiệp tìm cách thấu hiểu khách hàng qua các thí nghiệm tâm lý và nghiên cứu thần kinh đ� tìm ra phương pháp marketing hiệu qu� nhất giúp h� tâm phục khẩu phục và thèm khát các sản phẩm.
Tại các nước phát triển, khoa học d� liệu đang là một trong những ngh� hot nhất hiện nay
Gần đây, s� trỗi dậy của công ngh� machine learning cũng chi phí ngày càng giảm cho việc lưu tr� d� liệu lớn và các công c� mã nguồn m� mạnh m� đã m� đường cho s� phát triển của ngành khoa học d� liệu (data science). Các công ty trên khắp th� giới đang tuyển ngày càng nhiều các nhà khoa học d� liệu (data scientist), những người được Harvard Business Review coi là đang theo đuổi “công việc hấp dẫn nhất th� k� 21”. T� một lượng khổng l� d� liệu người dùng (ví d� như lượt click đường link trên Facebook hay s� thích mua hàng online,…), các nhà khoa học d� liệu s� tiến hành phân tích đ� tìm ra các xu hướng nổi bật trong hành vi người dùng rồi suy tính các giải pháp, chiến lược d� đoán lựa chọn của khách hàng hay cung cấp các gợi ý mua hàng được cá th� hóa tới từng người. 90% lượng d� liệu toàn cầu được sinh ra trong khoảng 2 năm tr� lại đây trước s� bùng n� của các nền tảng online và các thiết b� thông minh.
Nhiều tên thương hiệu nay đã tr� thành t� ng� hàng ngày trong cuộc sống của chúng ta (chặng hạn như “Facebook/WhatsApp tôi đi”) và người tiêu dùng nay cũng tr� thành một sản phẩm mà mọi hành động của h� đều được giám sát và ghi lại (dù h� có muốn hay không) đ� phân tích đ� rồi một ngày nào đó h� thấy mình đã cầm trong tay một sản phẩm trước c� khi h� kịp ý thức được khao khát đó của mình.