Baidu.com của Robin Li mới ra đời năm 1999 nhưng đã tr�� thành công c�� tìm kiếm s�� một tại th�� trường Trung Quốc, vượt qua Google và Yahoo. Hiện nay, công ty này đứng th�� tư toàn cầu v�� s�� lượt truy cập. Robin Li t�� một cậu học trò tỉnh l�� nghèo đã tr�� thành t�� phú đứng th�� 7 Trung Quốc, với tổng tài sản là 1,7 t�� USD.

Xây dựng Baidu theo cá tính Trung Hoa

Sinh ra và lớn lên tại thành ph�� nghèo Sơn Tây, cách th�� đô Bắc Kinh hơn 300 km v�� phía tây nam. Tốt nghiệp Đại học Bắc Kinh năm 1991, anh nhận được học bổng tiến sĩ �� M��. Sau khi tốt nghiệp cao học, Robin đầu quân cho b�� phận nghiên cứu của Dow Jones tại New Jersey và sau đấy là Infoseek tại thung lũng Silicon. Trong thời gian này, Li dành nhiều thời gian giải quyết vấn đ�� cơ bản nhất của Internet là phân loại thông tin.

Năm 1996, k�� sư tr�� này đạt được bước đột phá khi phát triển thành công cơ ch�� tìm kiếm “phân tích kết nối��, đánh giá mức đ�� ph�� biến của web dựa trên s�� trang web kết nối. Tuy nhiên, nghiên cứu này của Li không được sếp hoan nghênh. 

Robin Li đem nghiên cứu của mình đến trình bày tại một hội thảo �� thung lũng Silicon, Trưởng nhóm công ngh�� Infoseek William I. Chang quyết định tuyển anh vào v�� trí giám sát phát triển công c�� tìm kiếm Infoseek. Phần mềm của anh được đánh giá rất cao và có nhiều đóng góp cho s�� phát triển của Infoseek. Th�� nhưng, vì xu hướng th�� trường, Infoseek buộc phải tập trung vào nội dung trang web nhiều hơn phần tìm kiếm.

Được nhìn thấy Internet với s�� khác biệt của c�� hai b�� Thái Bình Dương, Li nói rằng có rất nhiều s�� khác biệt văn hóa lớn khiến một công ty nước ngoài, dù giàu có đến đâu chăng nữa �� tìm được đường đến Trung Quốc.

Ba cổng công ngh�� thông tin hàng đầu đất nước đều thuộc người Trung Quốc, k�� c�� Yahoo! cũng phải mất 7 năm c�� gắng đ�� xây dựng hình ảnh tại th�� trường này. 2 công ty chuyên v�� trò chơi trực tuyến lớn là Shanda và Netease đều của người Trung Quốc. Li cho rằng, những lợi th�� sân nhà cũng s�� đem lại chiến thắng cho người bản x�� trong lĩnh vực tìm kiếm trên mạng.

��Th�� trường đã bùng n�� trong thời gian rất ngắn��, anh cho biết. ��Những thông tin người s�� dụng cần đang thay đổi rất nhanh chóng. Vì chúng ta là những người bản x�� và có mục tiêu rõ ràng nên chúng ta có th�� nhanh chóng bắt kịp s�� thay đổi. Chúng ta hiểu ngôn ng�� và văn hóa Trung Quốc hơn��, Li giải thích.

Robin Li t�� một cậu học trò tỉnh l�� nghèo đã tr�� thành t�� phú đứng th�� 7 Trung Quốc, với tổng tài sản là 1,7 t�� USD.

Vẫn đam mê và mong muốn phát triển lĩnh vực tìm kiếm trên mạng, Li quyết định thành lập Công ty Baidu với người bạn Eric Xu �� Bắc Kinh. Ban đầu, Baidu được 2 qu�� Integrity Partners và Peninsula Capital đầu tư 1,2 triệu USD. 9 tháng sau, Draper Fisher Jurvetson và IDG Technology Venture đ�� thêm 10 triệu USD nữa.

Baidu bắt đầu bằng việc cung cấp dịch v�� tìm kiếm cho các cổng thông tin Trung Quốc, sau đó phát triển thành công c�� tìm kiếm riêng. Tháng 9/2001, trang Baidu.com bắt đầu kiếm tiền bằng cách bán ch�� quảng cáo và khách hàng tr�� tiền theo s�� lần click chuột của người s�� dụng. S�� lượt truy cập tăng mạnh và doanh nghiệp bắt đầu có lãi t�� năm 2004. Baidu.com thu hút hàng triệu người vào tải nhạc, lập blog và tìm ảnh người đẹp...

Lý giải điều này, giới phân tích cho rằng đối tượng khách hàng của Baidu hoàn toàn khác với phương Tây, người Trung Quốc thích giải trí hơn tin tức, đọc sách. Một trong những khác biệt lớn giữa Internet �� Trung Quốc và các nơi khác là t�� l�� người s�� dụng Internet trên tổng dân s��. T�� 22 triệu người đầu năm 2000 đã lên đến 120 triệu năm 2005, d�� kiến s�� đạt con s�� 400 triệu người vào cuối năm nay.

T�� năm 2005, Li đã nhận định rằng, mặc dù 120 triệu người không phải là một con s�� khổng l��, nhưng chưa đầy 1/10 dân s�� của đất nước Trung Quốc, vì vậy, th�� trường này vẫn chưa được m�� rộng mạnh m��. Vẫn còn rất nhiều ch�� cho s�� tăng trưởng. Đấy là lý do tại sao Li đầu tư nhiều vào dài hạn hơn ngắn hạn.

Theo các nhà phân tích, tại th�� trường Trung Quốc, cho đến nay chưa công ty nào phát triển nhanh như Baidu. Hiện nay hãng chiếm 62% v�� th�� phần tìm kiếm, hơn gấp đôi th�� phần của Google. Theo một cuộc nghiên cứu th�� trường mới đây, Baidu và Google là s�� chọn lựa s�� 1 của hơn 92% người s�� dụng Internet �� thành th�� Trung Quốc, đ�� lại một phần th�� trường rất bé cho các đối th�� cạnh tranh khác. C�� hai công ty tiếp tục gia tăng khách hàng của mình, trong đó Google tăng nhanh hơn. Tuy nhiên Google vẫn còn kém xa đối th�� bản x�� Baidu.

Theo nghiên cứu của Công ty China IntelliConsulting Corporation (CIC), 2/3 s�� người tham gia điều tra tr�� lời rằng Baidu là s�� lựa chọn s�� 1 và ch�� có 23% chọn Google. Kết qu�� được CIC nghiên cứu dựa trên những người s�� dụng Internet �� 3 thành ph�� lớn �� Trung Quốc là Bắc Kinh, Thượng Hải và Quảng Châu.

Đương đầu với rắc rối

Đối với những người hâm m�� tại th�� trường trong nước, Robin Li là hình mẫu của một t�� phú, ch�� của một doanh nghiệp mẫu trong lĩnh vực Internet, người đã đánh bại một vài công ty đa quốc gia quyền lực nhất th�� giới. Nhưng những người đ�� k�� với anh, đặc biệt trong ngành công nghiệp giải trí, lại buộc tội anh là thuyền trưởng của hạm đội “ăn cắp nhạc trực tuyến��.

Nhà sáng lập và tổng giám đốc 40 tuổi này cho biết anh s�� không dành nhiều thời gian cho s�� tung hô cũng như những lời ch�� trích. Anh quá bận với việc c�� gắng dẫn đầu những s�� thay đổi nhanh chóng trong th�� trường Internet của Trung Quốc, và mục tiêu của anh là, một ngày không xa, Baidu.com s�� là một thách thức đối với Microsoft của Bill Gates.

Lời nói này có l�� hơi tham vọng đối với một công ty mà ít người bên ngoài Trung Quốc nghe nói đến, nhưng Li đã sẵn sàng bước chân trên cho một chặng đường dài với quãng thời gian ngắn. K�� t�� khi tham gia vào lĩnh vực này cách đây 9 năm, Baidu đã nhanh chóng vượt qua Google và Yahoo đ�� tr�� thành c�� máy tìm kiếm dẫn đầu Trung Quốc. Baidu.com đã d�� dàng tr�� thành một trang web ch�� đường với s�� người truy cập hàng ngày lên đến 90 triệu trong tổng s�� 100 triệu người Trung Quốc s�� dụng web hàng ngày.

Các nhà đầu tư quốc t�� rất ngạc nhiên khi công ty này được niêm yết trên th�� trường Nasdaq hồi tháng 8/2005. Đây là một s�� kiện gây náo động th�� trường ph�� Wall nhiều nhất k�� t�� sau bong bóng dotcom. Giá tr�� của công ty được tăng gấp 3 trong vòng 24 gi��. Nh�� đó, tổng tài sản Li s�� hữu sau cuộc “xuất ngoại c�� phiếu�� thành công là 600 triệu USD.

��Tôi rất ngạc nhiên. Tôi không nghĩ là thành công đến vậy��, Li nói. ��Nhưng đối với tôi, đây là một s�� kiện đáng nh��. Baidu xây dựng được hình ảnh trên th�� trường quốc t��. Ngày càng nhiều người nhận ra rằng Baidu là c�� máy tìm kiếm lớn nhất Trung Quốc��, Robin Li phát biểu sau buổi niêm yết đầu tiên.

Khi được hỏi v�� s�� khác biệt giữa Baidu.com và các “đại gia ngoại quốc�� khác, Li nói rằng c�� máy tìm kiếm của công ty anh có th�� phân biệt giữa các tên gọi hai ký t�� và ba ký t�� của Trung Quốc, vì vậy, kết qu�� tìm kiếm phù hợp hơn công c�� tìm kiếm của các đối th�� cạnh tranh. Ngoài ra, Baidu cũng đã thiết lập các “chatroom�� đ�� trao đổi những câu hỏi quen thuộc nhất, chẳng hạn những người tìm kiếm tên của một ngôi sao nhạc pop có cơ hội được chia s�� thông tin, quan điểm cũng như các trang web liên quan.

Giới phê bình lại cho rằng đây là những chỉnh sửa v�� mặt thiết k�� và “chiêu thức�� kinh doanh mô phỏng của Google. Theo h��, lý do đ�� Baidu thành công là nh�� giỏi liên kết với các cơ quan chức năng đ�� lấy và kiểm duyệt các thông tin chính tr�� nhạy cảm và “cởi mở�� hơn trong việc cho phép người dùng tìm đến các trang xem phim và tải nhạc.

Nếu tìm kiếm tên của nhà báo Lu Xiaobo, người từng ch�� trích Baidu hoặc những thông tin liên quan đến v�� thảm sát Thiên An Môn trên Baidu.com s�� không tìm được thông tin nào. Nhưng nếu tìm kiếm thông tin v�� Britney Spears, Baidu s�� cung cấp một kênh MP3, có th�� tải những tất c�� các bản nhạc của cô ca sĩ này nhưng “chưa mua bản quyền��. Công ty ghi âm EMI đã từng thắng Baidu trong v�� kiện v�� việc cung cấp dịch v�� MP3, vốn chiếm 20% đường truyền của Baidu, bất chấp Li khẳng định rằng, Baidu s�� tiếp tục kháng cáo.

��Các bạn phải hiểu rằng chúng tôi là c�� máy tìm kiếm. Chúng tôi không phải là ch�� của bất c�� nội dung nào. Chúng tôi ch�� cho mọi người thấy thông tin có th�� s�� dụng được. Vì vậy chúng tôi không vi phạm bản quyền��, Robin Li khẳng định.

Baidu không truy cập vào những trang được chứng minh là có thông tin vi phạm bản quyền, nhưng Robin vẫn chưa sẵn sàng tuân th�� yêu cầu của các công ty v�� việc loại b�� các đường dẫn. ��Chúng tôi liệt kê 1 t�� trang web, chúng tôi không th�� xem xét từng trang v�� việc có vi phạm bản quyền không��, Li giải thích.

Tuy nhiên, các đối th�� cũng ch�� trích rằng Baidu cũng như Google và Yahoo d�� dàng ngăn chặn các thông tin chính tr�� nhạy cảm. ��Khi là một công ty trong nước, chúng tôi cần phải tuân th�� pháp luật Trung Quốc. Nếu luật pháp quy định một s�� thông tin là bất hợp pháp, chúng tôi cần phải loại b�� thông tin đó��, Robin nói.

Xét v�� khía cạnh này, Baidu là một điển hình rõ nét của Trung Quốc hiện đại: vi phạm bản quyền một cách th�� động được khuyến khích trong lĩnh vực giải trí, các thông tin chính tr�� và những lời ch�� trích nhạy cảm b�� hạn ch�� nghiêm ngặt.

Một trong những khác biệt lớn của lĩnh vực Internet �� Trung Quốc là đa s�� người s�� dụng tr�� hơn những người M�� và Anh. Dưới 30 tuổi là nhóm người lớn nhất trên th�� giới s�� dụng Internet. Và nếu một đứa tr�� �� tuổi v�� thành niên truy cập vào Internet, kh�� năng lớn là cậu bé s�� chơi game trực tuyến hơn là tìm kiếm thông tin.

Nhưng ngay c�� với những hạn ch�� và tập trung vào lĩnh vực giải trí nói trên, Trung Quốc đang dần dần thay đổi. Mọi người có th�� lấy thông tin v�� giải trí, chính tr��, tài chính d�� dàng hơn trước. ��Điều này s�� thay đổi cách thức kinh doanh và kiểu sống của mọi người��, Robin nhận định.

Li đang �� trên một v�� trí quyền lực, nhưng đây không phải là một v�� trí ổn định. S�� thật trong lịch s�� của cuộc khủng hoảng dotcom, c�� phiếu của Baidu đã tăng t�� mức khởi điểm 27 USD lên mức 154 USD trước khi giảm xuống dưới 70 USD, bất chấp báo cáo lợi nhuận quý tăng gấp ba so với năm trước.

S�� bùng phát và sụt giảm của c�� phiếu Baidu cũng đựơc so sánh với bong bóng dotcom đầu th�� k�� 21, nhưng theo Li, điểm khác biệt lớn là các công ty Trung Quốc niêm yết �� th�� trường Nasdaq vẫn tiếp tục kiếm được lợi nhuận.

��Đây là một ngành công nghiệp non tr��. Vẫn có nhiều rủi ro, do đó, rất t�� nhiên là nhiều người có th�� thua l��. Điều này không có nghĩa là đã có tình trạng bong bóng. Dân s�� s�� dụng Internet đang tăng lên nhanh chóng. Tôi t�� tin rằng đây s�� là một th�� trường khổng l����, Robin nói.

Li nhận định rằng, Baidu vẫn đang �� những bước đi đầu tiên của cuộc chơi, Baidu muốn đầu tư mạnh m�� đ�� khẳng định rằng đây là người chơi thống tr�� trong lĩnh vực sinh lợi nhất của ngành công ngh�� thông tin �� Trung Quốc.