Sau phản ứng của dư luận v�� việc thu tiền bản quyền CD trắng được nêu trong d�� thảo ngh�� định v�� sản xuất, xuất khẩu, nhập khẩu và lưu hành đĩa quang, ông Vũ Ngọc Hoan, Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác gi�� (B�� Văn hóa, Th�� thao và Du lịch), đơn v�� soạn thảo d�� thảo ngh�� định trên khẳng định đó là tiền đền bù bản quyền.

Ông có th�� cho biết tại sao lại cần phải thu tiền bản quyền đối với đĩa quang trắng?

Thực ra, khoản thu này nếu gọi là “tiền bản quyền�� s�� d�� dẫn đến hiểu nhầm bởi nếu đúng theo nghĩa này s�� tiền còn lớn hơn rất nhiều. Đây thực ra ch�� là một khoản tiền đ�� “đền bù�� thiệt hại cho ch�� s�� hữu quyền tác gi�� và ch�� s�� hữu quyền liên quan như việc s�� dụng các thiết b�� sao chép (như máy Photocopy hoặc đầu ghi đĩa CD��) và các phương tiện lưu ghi. Nói chính xác hơn, cần phải gọi khoản tiền này là “tiền đền bù bản quyền�� (trong tiếng Anh, khái niệm này là “Remuneration��.

Nhưng nhiều người phản ứng rằng đĩa quang trắng không ch�� được dùng đ�� sao chép tác phẩm, mà còn được s�� dụng với các mục đích khác, thưa ông?

Theo kết qu�� khảo sát thì một lượng lớn đĩa quang trắng được dùng cho việc sao chép tác phẩm của các ch�� th�� quyền khác, k�� c�� việc sao chép lậu. Hoạt động sản xuất, nhập khẩu và s�� dụng đĩa quang trắng đã mang lại nhiều lợi nhuận cho các nhà sản xuất và nhập khẩu nhưng đã làm thiệt hại đến quyền lợi của ch�� th�� quyền tác gi�� và quyền liên quan, vì vậy, đây là việc làm cần thiết đ�� đảm bảo s�� cân bằng lợi ích. V�� nguyên tắc, nếu như đĩa quang trắng được s�� dụng với mục đích khác (không dùng đ�� sao chép tác phẩm của ch�� th�� quyền khác) thì không phải nộp khoản tiền đền bù bản quyền này.

Có người cho rằng khi chiếc đĩa được sản xuất thành đĩa nhạc chẳng hạn thì lại phải tr�� phí bản quyền (cho nhạc s��, ca s��, nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình,��). Như vậy chẳng khác nào cùng chiếc đĩa ấy b�� thu bản quyền đến hai lần?

Trước hết, cần phải khẳng định, tiền thu t�� đĩa quang trắng chưa phải là phí bản quyền, mà ch�� là một khoản tiền khiêm tốn đ�� đền bù thiệt hại. Những chiếc đĩa quang có chương trình được đúc theo dây chuyền công nghiệp đ�� ra thẳng các đĩa quang mang chương trình không cần phải qua giai đoạn sản xuất đĩa trắng. Nếu loại tr�� các yếu t�� v�� bản quyền thì chi phí vật chất thuần túy cho việc đúc ra đĩa trắng có khi còn lớn hơn đúc ra đĩa có chương trình. Vì vậy, các nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình có bản quyền đàng hoàng chẳng dại gì mua đĩa trắng v�� đ�� sao chép rồi tiêu th��.

Vậy còn quyền lợi của người tiêu dùng, tại sao h�� phải tr�� tiền cho việc s�� dụng đĩa với mục đích cá nhân, trong khi h�� không ph�� biến hay kiếm lời t�� sao chép?

Trong trường hợp người tiêu dùng s�� dụng đĩa quang trắng đ�� sao chép các tác phẩm được phép sao chép với mục đích cá nhân theo quy định của pháp luật, có gián tiếp phải chịu một khoản tiền nh�� khi mua đĩa quang trắng, thì s�� tiền này cũng ch�� là khoản đền bù chút ít cho s�� thiệt thòi v�� quyền lợi của tác gi�� và nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình. Dù th�� nào chăng nữa, trong các tương quan v�� quyền lợi giữa các ch�� th�� trong việc sản xuất và s�� dụng đĩa quang trắng này thì các ch�� th�� quyền tác gi�� và quyền liên quan vẫn là những người chịu thiệt thòi nhất.

V�� mức “đền bù bản quyền��, các nhà sản xuất hoặc nhập khẩu đĩa quang trắng s�� phải tr�� với mức 3% trên 50% giá bán đĩa. Vậy theo ông, con s�� này đã là chuẩn?

Đây ch�� là một ví d�� của Nhật Bản mà ta có th�� tham khảo. Các nước có những cách áp dụng khác nhau, phù hợp với điều kiện của từng quốc gia. Mức phí s�� áp dụng trong từng thời gian c�� th�� với nguyên tắc mức tiền đền bù không được vượt quá giới hạn mà nhà sản xuất có th�� chịu đựng được, nó cần phải đạt được mối cân bằng hợp lý trong quan h�� kinh t�� đối với mức giá của đĩa quang trắng. Mức tiền đền bù phải có s�� đồng thuận của tất c�� các ch�� th�� liên quan (t�� chức đại diện cho người th�� hưởng quyền tác gi��, quyền liên quan, t�� chức đại diện cho nhà nhập khẩu và nhà sản xuất, và t�� chức đại diện cho người tiêu dùng.

Tính tiền đền bù bản quyền đối với đĩa quang trắng nói riêng và các thiết b�� cùng các phương tiện lưu ghi nói chung là hình thức mới trên th�� giới. Vậy đâu là yếu t�� phù hợp với điều kiện Việt Nam?

Áp dụng hình thức thu tiền đền bù bản quyền là việc rất phức tạp của tất c�� các nước trên th�� giới, mặc dù điều này đã được quy định c�� th�� trong Luật Quyền tác gi�� hoặc Luật S�� hữu trí tu�� của các quốc gia đó. Đ�� thực thi việc này tại Việt Nam cũng cần phải có thêm các điều kiện v�� mặt pháp lý và h�� tầng “kinh t�� - k�� thuật��.

Việc thu tiền đền bù bản quyền và phân phối tiền thu được cho các đối tượng có quyền th�� hưởng được thực hiện như th�� nào?

Luật pháp các nước quy định khoản tiền đền bù bản quyền này ch�� được thực hiện thông qua t�� chức quản lý tập th�� quyền tác gi��. �� Việt Nam hiện có 3 t�� chức đại diện tập th�� quyền tác gi��, đó là Trung tâm Bảo v�� quyền tác gi�� âm nhạc Việt Nam, Hiệp hội Công nghiệp Ghi âm Việt Nam, và Trung tâm Bảo h�� quyền tác gi�� văn học Việt Nam. Một trong 3 t�� chức này nhận trách nhiệm thu và phân phối tiền đền bù bản quyền là tốt nhất, nếu không, việc này s�� phải giao cho một t�� chức khác đại diện cho tất c�� các t�� chức quản lý tập th�� quyền tác gi��.

Xin cảm ơn ông!