Phần màn hình

- Màn hình: Hiện có 2 loại CRT và LCD với kích thước t�� 14 inch tr�� lên. Màn CRT loại cong có hại cho mắt vì các tia cathode phóng trực tiếp v�� phía trước; màn CRT phẳng và LCD hạn ch�� tác hại hơn do các tia này b�� phân tán. Nếu ch�� có CRT cong, người dùng có th�� mua thêm tấm kính chắn với giá ch�� 2-3 chục nghìn.

- Chuột: Đây là thiết b�� ngoại vi dùng đ�� thao tác trên màn hình máy tính. Hiện có các loại chuột bi, chuột quang, chuột không dây có gắn Bluetooth với giá dao động t�� vài chục nghìn đến hơn một triệu đồng.

- Bàn phím: Đây cũng là thiết b�� ngoại vi dùng đ�� nhập d�� liệu. Bàn phím có nhiều loại, t�� loại thường giá chưa đến một trăm nghìn tới bàn phím không dây hoặc loại có thiết k�� đặc biệt giá hơn một triệu đồng.

Phần case

- B�� vi x�� lý: là trung tâm tính toán, x�� lý d�� liệu của máy tính với hàng triệu phép tính/giây. Gần đây, nhiều người nhắc đến sức mạnh của vi x�� lý lõi kép với 2 nhân trên một chip, giúp tốc đ�� tính toán nhanh hơn và do đó, giá c�� cũng đắt hơn.

- Bo mạch ch�� (mainboard): là nơi đ�� gắn các thiết b�� như chip, card đ�� họa, card âm thanh, �� cứng... Nó đóng vai trò là một "trung tâm điều phối", giúp cho mọi thiết b�� máy tính hoạt động nhịp nhàng và ổn định. Giá c�� của bo mạch ch�� tùy biến theo s�� thiết b�� đã được tích hợp sẵn (trong các báo giá có t�� "on-board").

- �� cứng: là nơi lưu tr�� d�� liệu. Dung lượng �� cứng càng lớn thì càng lưu được nhiều d�� liệu và giúp cho máy chạy êm khi có nhiều không gian trống.

- RAM: b�� nh�� trong tạm thời là nơi lưu mọi hoạt động của các chương trình chạy trên máy tính. Khi RAM càng lớn, các chương trình vận hành trơn tru và nhanh hơn.

- Card đ�� họa: là thiết b�� x�� lý hình ảnh, video. Khi card đ�� họa mạnh, hình ảnh hiển th�� trên máy tính s�� sắc nét và có nhiều hiệu ứng thật hơn. Những người chơi game "nặng" và hay làm việc với đ�� họa s�� yêu cầu cầu cao đối với thiết b�� này. Chú ý một s�� mainboard đã tích hợp sẵn card đ�� họa.

- Card âm thanh: là thiết b�� x�� lý âm thanh, giúp cho người dùng nghe được tiếng trên máy tính. Một s�� mainboard cũng tích hợp sẵn card này.

- Card mạng: là thiết b�� h�� tr�� nối mạng Internet hay mạng nội b��. Có loại card mạng tích hợp sẵn trên bo mạch ch��, có loại card mạng rời phải mua riêng.

- �� đa phương tiện: các loại �� CD trước đây hiện đang b�� DVD "qua mặt" vì chúng có kh�� năng đọc c�� CD lẫn DVD. Ngoài ra, nếu có nhu cầu, người dùng có th�� mua loại �� DVD đọc-ghi DVD hay đọc DVD, ghi được CD.

- �� mềm: loại �� lưu tr�� này hiện đang "mất giá" vì bản thân đĩa mềm lưu d�� liệu không nhiều và hay hỏng. Nếu có USB gắn ngoài, bạn không cần đến loại �� này.

- Quạt gió: là thiết b�� nh�� nhưng rất cần thiết đ�� làm mát những b�� phận tạo nhiệt trong quá trình hoạt động. Trục trặc �� quạt gió d�� làm thiết b�� nóng quá mức và hỏng hẳn. Nhiều hãng đ�� ch�� gắn quạt gió �� khắp mọi nơi như chip, nguồn, �� cứng... Tuy nhiên, một quạt đường kính 120 mm �� case rộng rãi cũng có th�� đảm bảo an toàn cho máy tính. Xem thêm bài này.

- Nguồn điện: là nơi chuyển điện t�� ngoài vào trong máy. Nguồn điện là thiết b�� quan trọng trong việc gi�� cho điện áp ổn định, giúp các thiết b�� trong case được an toàn khi có s�� c��. Nguồn điện có công suất lớn phù hợp với những máy gắn nhiều thiết b�� tiêu tốn điện năng như quạt làm mát bằng nước, �� cứng có tốc đ�� quay cao, �� DVD nhiều chức năng...

Bạn cũng có th�� mua thêm loa ngoài, webcam, �� USB, �� cứng ngoài... đ�� phục v�� nhu cầu giải trí và làm việc của mình. Chú ý khi t�� chọn mua linh kiện lắp ráp, người dùng cần xem chúng có tương thích với nhau hay không. Bạn có th�� tìm thông tin trên mạng v�� những dòng sản phẩm này đ�� quyết định chính xác.

Chuẩn b�� lắp ráp

- Dụng c�� cần dùng là một tô-vít 4 cạnh.

- Nơi đ�� máy tính cần khô và thoáng, ít bụi bẩn. B�� mặt đ�� máy tính cần phẳng và vững chắc.

Lắp máy tính (2): Gắn linh kiện trên bo mạch ch��

Bo mạch (mainboard) là trung tâm kết nối và điều phối mọi hoạt động của các thiết b�� trong máy tính. Lắp ráp linh kiện vào bảng mạch này cần s�� cẩn thận và một s�� mẹo nh��.


Chú ý trước khi lắp

- Mặc dù bo mạch ch�� đã được gắn �� v�� trí c�� định bên trong hộp máy, v�� trí của các card tích hợp sẵn và các loại �� (cứng, mềm, CD) trong khoang có th�� thay đổi đến một giới hạn nào đó. Tuy nhiên, tốt hơn hết là đặt chúng cách xa nhau vì dây cáp nối b�� chùng một đoạn khá lớn. Đ�� các thiết b�� xa nhau cũng tạo khoảng không gian thoáng đãng, tránh tương tác điện t�� gây hại.

- Bo mạch ch�� chứa các b�� phận nhạy cảm, d�� b�� "đột qu��" vì tĩnh điện. Do đó, bảng mạch này cần được gi�� trong trạng thái chống tĩnh điện nguyên vẹn trước khi lắp ráp. Sản phẩm được bọc trong một bao nhựa đặc biệt, trên đó có quét các vệt kim loại. Vì vậy, trước khi lắp linh kiện, không nên đ�� bảng mạch h�� ra khỏi bao nhựa trong thời gian dài. Trong quá trình lắp ráp, bạn cần đeo một vòng kim loại vào c�� tay có dây nối đất. Loại vòng này có bán �� các cửa hàng tin học hoặc bạn t�� ch�� bằng cách quấn một đoạn dây đồng nhiều lõi vào c�� tay và nối tiếp đất. Đây cũng là yêu cầu khi lắp các loại card.

- Cần thao tác cẩn thận với các linh kiện. Nếu một vật như tô-vít rơi vào bo mạch ch��, nó có th�� làm hỏng những mạch điện nh��, khiến c�� thiết b�� này tr�� nên vô dụng.

Quy trình lắp ráp

Bạn cần xác định xem case này có gắn đệm ph�� hợp đ�� đặt bảng mạch không. Miếng đệm này có tác dụng tránh cho bo mạch ch�� chạm vào b�� mặt kim loại của case sau khi lắp đặt, tránh chập mạch hoặc hỏng hóc khi máy tính b�� va đập.

Bất k�� case mới nào cũng có loại đệm bằng nhựa hay kim loại. Chúng có th�� được lắp sẵn vào case hoặc không.

- Đặt tấm v�� máy rời trên mặt bàn và gắn bo mạch lên một cách nh�� nhàng rồi siết chặt đinh ốc.


- Nh�� nhàng đưa vi x�� lý vào khe ZIF (viết tắt của t�� Zero Insertion Force), không cần dùng sức. Nếu được đặt đúng, nó s�� trôi vào khe. Chú ý chân răm s�� 1 phải được đặt chính xác. Nếu không th�� đặt bản chip thăng bằng, chú ý không được ấn. Khi lắp vi x�� lý xong, khóa khe này bằng cái lẫy.


Các cửa hàng có bán chip đã gắn sẵn cùng quạt gió ngay trên bo mạch ch��. Nếu muốn "tận hưởng" cảm giác của dân t�� lắp máy, bạn có th�� mua loại chip rời. Tùy theo kiểu khe cắm slot (cắm đứng) hay socket (đặt nằm ngang) trên các h�� máy khác nhau, việc lắp chip có khác nhau đôi chút.


Bôi một lớp keo IC mỏng (hoặc dán giấy dẫn nhiệt) lên đáy quạt chip. Vật liệu này giúp hơi nóng trong quá trình vi x�� lý được dẫn lên quạt gió. Sau khi bôi keo, đặt quạt gió lên vi x�� lý và khóa các lẫy tương ứng. Chú ý, cần làm sạch b�� mặt trước khi bôi keo, có th�� dùng cồn. - Lắp RAM

Đặt bản RAM vào khe slot và nhấn xuống, hai miếng nhựa màu trắng hai bên s�� t�� động "quặp" chặt khi thanh RAM vào khe vừa vặn. Trên bo mạch có ch�� đặt vài thanh và dung lượng của chúng s�� được cộng với nhau. Trong trường hợp RAM hỏng, bạn ch�� cần nhấc ra khỏi khe và cắm lại RAM mới. Cách cắm SDRAM, DDRAM, RDRAM... có đôi chút khác biệt.


Các kết nối t�� bo mạch ch��

Các dây cáp đ�� nối đến �� và khe cắm bằng chân răm có v�� loằng ngoằng khiến bạn rối trí. Chú ý cắm chính xác đ�� không làm hỏng các chân răm này. Chân s�� 1 �� cáp nằm v�� phía vạch đ�� trên dây.

Tên cáp Kết nối với... S�� chân răm
IDE �� cứng, CD-ROM 40
Floppy IDE �� mềm 34
Cáp nguồn T�� b�� nguồn SMPS đến bo mạch ch�� 6x2 đối với dòng AT và 20 với ATX
Đèn báo Loa, Đèn báo �� cứng, đèn báo nguồn, đèn khởi động lại. Khác nhau �� từng kiểu.
Các cổng sau case PS/2, USB, LPT, COM 1, COM 2... Khác nhau �� từng kiểu.
Nối card Cáp tiếng �� CD-ROM... Khác nhau �� từng kiểu.


Ngoài ra, còn có các loại cáp khác như nguồn điện cho �� cứng, �� mềm, CD-ROM, ... không kết nối vào bo mạch ch��, nguồn điện cho quạt gió.

Cấu hình chân răm trên bo mạch ch��

Có nhiều v�� trí đ�� cắm cáp trên bo mạch ch��. Sau đây là danh sách:

Tên thiết b��/slot S�� chân răm
LPT 26
COM 10
IDE 40
IDE Floppy 36

Lúc này, đặt bo mạch ch�� vào case và vặn chặt các đinh ốc (một s�� loại dùng chân nhựa).



Lắp máy tính (3): Cắm các loại ��

Các �� lưu tr�� (cứng, mềm) và đa phương tiện đều dùng cáp d�� liệu IDE đ�� kết nối với bo mạch ch��. Một dây cáp có th�� nối với 2 �� cùng loại một lúc, tạo ra s�� tiện lợi cho người s�� dụng.

Lắp �� cứng

�� phía mặt sau �� cứng có 2 ch�� đ�� cắm. Một là phần dành đ�� cắm nguồn (có 4 chân), nằm v�� phía bên tay phải. Phần chân cắm dài hơn phái bên trái dùng đ�� cắm cáp d�� liệu.

Dây cáp IDE có 3 đầu cắm, 1 dành đ�� cắm vào khe trên bo mạch ch�� (gọi là IDE 0), 2 dành đ�� nối vào �� cứng. Khi ch�� dùng một �� cứng duy nhất, người ta thường dùng đầu cáp còn lại (IDE1).


Một đầu của cáp IDE được cắm vào khe slot trên bo mạch ch��.

Dây nguồn đã có một đầu cắm sẵn vào nguồn điện của máy tính, phần còn lại có 3 đầu, 2 đầu to dùng đ�� cắm �� cứng/�� CD, 1 đầu nh�� (cũng 4 chân) dành đ�� cắm vào �� mềm.


Một dây nguồn có 3 đầu nối.

C�� hai dây này ch�� vừa �� theo chiều duy nhất. Kinh nghiệm cắm đúng là viền màu đ��/xanh trên cáp d�� liệu IDE "úp mặt" v�� phía sợi dây màu đ�� của cáp nguồn.


Viền màu đ�� trên cáp IDE quay v�� phía sợi dây màu đ�� trên cáp nguồn.

Khi muốn cắm 2 �� cứng trên cùng 1 máy, bạn chú ý đến phần chân răm nằm giữa và sơ đ�� trên mặt ��. Lúc này, bạn phải quy định �� chính (master) và �� ph�� (slave) theo sơ đ�� này. Chân răm màu trắng s�� được kéo ra khỏi ch�� đ�� ban đầu của nhà sản xuất và cắm vào v�� trí đúng (ví d�� cắm vào v�� trí s�� 2 đ�� làm �� master, s�� 3 đ�� làm �� slave). Sau đó, bạn s�� phải thiết lập quy định này trong Bios.

Cuối cùng, đưa �� cứng vào khoang và vít đinh chặt �� hai bên (thường là 4 đinh ốc cho mỗi ��).

Lắp �� đa phương tiện

�� đĩa quang như CD hay DVD đọc/ghi đều được nối với bo mạch ch�� bằng cáp IDE và nguồn điện như �� cứng.

Tuy nhiên, �� những máy chưa có �� CD/DVD, bạn phải mua thêm dây cáp khi muốn lắp thêm loại �� này (cáp có giá vài nghìn đồng).

Phần chân răm quy định �� chính/ph�� nằm bên cạnh b�� chân cắm cáp IDE. Thường thì sơ đ�� cho chân răm này được in nổi hoặc dập chìm trên b�� mặt ��, tương ứng với v�� trí của chân cắm. M là viết tắt cho master, S là viết tắt cho slave.

Phần khe cắm 4 chân bên cạnh đó dành đ�� nối cáp tín hiệu analog t�� CD-ROM vào card âm thanh. Nếu �� đa phương tiện của bạn có h�� tr�� Digital Audio thì cắm cáp vào khe tương ứng và nối đầu còn lại với card sound.

G�� b�� miếng nhựa �� khoang trên thùng máy và đưa �� CD vào khoang, vít đinh ốc cẩn thận �� 2 bên. Khi đẩy �� CD nhô ra phía trước, chú ý đ�� �� không b�� lệch, tránh tình trạng kẹt khay chứa đĩa.

Lắp máy tính (4): Cắm card và thiết b�� ngoại vi

Nếu không muốn dùng bo mạch ch�� tích hợp sẵn chip âm thanh, đ�� họa..., bạn có th�� dùng card rời đ�� d�� dàng nâng cấp v�� sau này. Cách lắp card và các thiết b�� ngoại vi cũng khá d�� dàng, ch�� cần người dùng biết khái niệm v�� chúng.

Cắm các loại card

Trong máy tính, người ta dùng các loại card như sound (nhập vào và cho ra d�� liệu dạng âm thanh), video/graphics (nhập và xuất d�� liệu dạng hình ảnh), network (dành cho việc nối mạng LAN/Internet...). Hiện nay nhiều mainboard đã tích hợp sẵn các loại card này dưới dạng chip. Nếu muốn nâng cấp chúng v�� sau này, người dùng có th�� chọn loại bo mạch ch�� chưa tích hợp và mua card rời.

V�� trí cắm của các thiết b�� cần đến s�� đồng b�� của bo mạch ch�� và case. Ví d��: mainboard có khe cắm card mạng �� dưới cùng nhưng v�� máy không có l�� đ�� đặt cổng �� v�� trí tương ứng s�� khiến người dùng không th�� cắm được dây mạng, ngoài cách t�� khoan lấy. Do đó, bạn cần tham khảo sơ đ�� bo mạch ch�� và case trước khi mua hàng t�� lắp.

Card âm thanh


Một loại card âm thanh với các đầu cắm.

Phần lớn các sản phẩm loại này được sản xuất t�� năm 1999 đến nay đều tuân theo chuẩn PC 99 của Microsoft. Theo đó, màu sắc của đầu cắm có ý nghĩa như sau:

Màu Chức năng
Hồng Cắm microphone dạng tín hiệu analog.
Xanh dương nhạt Cắm đầu line-in dạng analog (như ampli, đầu đĩa...)
Xanh lá cây Cho ra tín hiệu stereo (�� loa trước hoặc tai nghe)
Đen Cho ra tín hiệu �� loa sau.
Da cam Cho ra tín hiệu k�� thuật s�� giao diện S/PDIF.

�� các máy tính ph�� thông thường ch�� có 2 đầu cắm màu hồng và xanh lá cây.

Tùy theo chân của card thuộc dạng nào, bạn cắm vào khe tương ứng. Có 3 loại slot là AGP, PCI và ISA. AGP có màu nâu, PCI màu trắng và dài hơn AGP một chút, còn ISA là slot đen và dài.


Slot AGP màu nâu.

Slot PCI màu trắng.

Slot ISA màu đen.

Chú ý phần đầu cắm (xanh, hồng...) hướng ra các l�� nh�� trên thân case. Cắm nh�� chân card vào khe và ấn xuống t�� t��.

Card đ�� họa (còn gọi là card hình hoặc card video)

Thiết b�� này có chứa vi x�� lý đ�� họa GPU. Chip càng mạnh thì hình ảnh càng sắc nét và có hiệu ứng chân thực hơn. Hiện nay, loại card dùng chân cắm AGP hay PCI Express t�� ra ưu th�� hơn so với các loại khác.


Cắm card đ�� họa vào khe AGP.

Khi đưa chân card vào khe, bạn cũng cần cắm nh�� nhàng. Phần nối với dây màn hình xoay ra l�� tương ứng trên case. Chú ý, nếu muốn dùng 2 màn hình trên một máy tính, trước đó, bạn có th�� mua card đ�� họa 2 đầu và case phù hợp .
Card mạng

Thiết b�� này có kh�� năng h�� tr�� các kết nối LAN, Ethernet, Internet... Cách cắm card mạng cũng tương t�� như các loại khác.


Card USB

Ngoài phần chân cắm USB sẵn có trên mainboard, bạn có th�� dùng khe PCI đ�� đưa thêm một loạt �� USB vào máy tính, phục v�� nhu cầu của mình. Hiện nay có khá nhiều card với 4, 5, 7 hay 10 ��.


Một loại card USB 4 cổng.

Cắm các dây nối vào v�� máy tính

Cắm dây nguồn

Thường thì b�� nguồn luôn được đặt �� v�� trí trên cùng của case với cổng cho nguồn điện và cho màn hình.

Dạng đầu dây này có 15 chân răm đ�� cắm vào cổng của card đ�� họa. Hai bên thành của đầu dây có 2 ốc vít. Sau khi đưa chân răm cắm ngập vào cổng, bạn vặn 2 con ốc này thật chặt theo chiều kim đồng h��.


Cắm dây màn hình vào cổng của card đ�� họa.
Cắm dây chuột và bàn phím

Cổng đ�� nhận các thiết b�� này được gọi là PS/2. Nếu mua đồng b��, người dùng s�� thấy cổng và đầu dây có màu tương ứng với nhau đ�� d�� nhận biết. Các đầu dây được thiết k�� theo dạng hình tròn với 6 chân răm (loại c�� có 5 chân). Tuy nhiên, nếu dùng chuột và bàn phím kiểu giao diện USB, bạn phải cắm vào cổng hình ch�� nhật.


Cắm dây mạng

Đầu dây mạng thường được thiết k�� dạng lẫy. Người dùng ch�� cần bấm ép khóa nhựa xuống, đưa vào khe rồi th�� tay ra.


B�� cổng USB m�� rộng

Khi cần dùng nhiều cổng USB như chuột, bàn phím, webcam, thiết b�� lưu tr��, đầu đọc th�� nh��, thiết b�� xem truyền hình... mà không muốn cài card USB, bạn có th�� s�� dụng loại này. Ch�� cần cắm dây nối vào một cổng USB sẵn có trên thân máy, bạn có th�� nối các thiết b�� khác vào b�� cổng m�� rộng.